دولت ترامپ در آخرین روزهای زمامداری‌اش
آزار دادن ایرانیان را تشدید می‌کند
دست و پا زدن‌های
یک سیاست رو به موت
شهاب شهسواري
دولت ايالات متحده امريكا، قصد دارد در هفته‌هاي پاياني زمامداري‌اش از تمامي امكانات براي آسيب رساندن و آزار دادن بيشتر مردم ايران استفاده كند. رژيم دونالد ترامپ كه بعد از خروج غيرقانوني‌اش از توافق هسته‌اي برجام در ارديبهشت ماه سال ۱۳۹۷ به گفته مقام‌هاي اين رژيم «سخت‌ترين شبكه تحريم‌هاي در تاريخ» را عليه مردم ايران ايجاد كرده است، قصد دارد در ۶۰ روز باقيمانده از حكومتش «سيلي از تحريم‌هاي جديد» را عليه مردم ايران اعمال كند. واشنگتن كه تاكنون از خريد و فروش مصالح ساختماني گرفته تا نقل و انتقال پول جهت خريد دارو را براي ايرانيان ممنوع كرده بود، حالا قصد دارد تا با اعمال تحريم‌هاي تكراري با بهانه‌هاي غيرهسته‌اي، راه دولت بعدي را براي رفع اين تحريم‌هاي از طريق بازگشت به توافق هسته‌اي مسدود كند.
اكسيوس: هر هفته يك بسته تحريمي
تا ۲۰ ژانويه
باراك رويد، خبرنگار اسراييلي يكشنبه شب به نقل از دو منبع بدون رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين نوشت كه دولت ترامپ قصد دارد در ۸ هفته باقيمانده از قدرتش «سيلي از تحريم‌ها» عليه ايران اعمال كند. بر اساس اين گزارش تحريم‌هاي پيش‌رو به صورت پيوسته تا روز ۲۰ ژانويه كه مراسم تحليف رييس‌جمهور جديد برگزار مي‌شود به سرعت اعمال خواهند شد. اين خبرنگار در گزارش خود براي پايگاه خبري اكسيوس تاكيد كرده كه قرار است هيچ يك از اين تحريم‌ها در حوزه تحريم‌هاي هسته‌اي نباشند و با برچسب‌هايي مانند حمايت از تروريسم، نقض حقوق بشر و برنامه موشكي ايران اعمال شوند. به گفته خبرنگاران امريكايي، اليوت آبرامز، نماينده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور ضد ايران اين موضوع را چند روز قبل در يك جلسه توجيهي پشت درهاي بسته براي خبرنگاران توضيح داده و گفته بود كه قرار است از زمان انتخابات تا روز ۲۰ ژانويه هر هفته بسته‌اي از تحريم‌هاي جديد عليه ايران اعلام شود.
اليوت آبرامز، از روز يكشنبه براي مذاكره با مقام‌هاي اسراييلي به سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين سفر كرده است تا در اين سفر با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير، مه‌ير بن شبت، مشاور امنيت ملي نخست‌وزير، بني گانتز، وزير جنگ و گابي اشكنازي، وزير دفاع رژيم ديدار و رايزني كند. گفته مي‌شود كه آبرامز بعد از سرزمين‌هاي اشغالي به امارات متحده عربي و عربستان سعودي خواهد رفت تا برنامه‌هاي ضدايراني دولت متبوعش را با اين رژيم‌هاي جنوب خليج فارس هماهنگ كند. همچنين به نوشته رسانه‌هاي امريكايي قرار است كه مايك پمپئو، وزير خارجه دولت ترامپ نيز پنجشنبه هفته ديگر در سفري رسمي به سرزمين‌هاي اشغالي برود. دستور كار اصلي سفر پمپئو هم تلاش‌هاي لحظه آخري دولت ترامپ براي آزار و آسيب رساندن به مردم ايران است.
بازي رواني براي تاثير بر بازار ارز
اسفنديار باتمانقليج، تحليلگر اقتصادي اين تهديد را چندان واقعي نمي‌داند. اين تحليلگر اقتصادي مي‌نويسد: «بسامد اين تحريم‌ها و اين واقعيت كه قبل از اجرا به اين شكل اعلام مي‌شوند، نشان مي‌دهد كه تنها هدف آنها تلاش براي ايجاد بحران در بازارهاي ارز ايران است كه تاكنون نسبت به انتخاب بايدن واكنش مثبت نشان داده است.» به اعتقاد اين كارشناس هدف اصلي از گزارش‌هاي اين‌چنيني «هيزم ريختن به آتش تورم است، نه هيچ چيز ديگر.» آريان طباطبايي، كارشناس مسائل سياسي معتقد است: «اين اقدام با هدف بستن دست و پاي دولت بعدي براي پيش بردن سياستش در قبال ايران انجام مي‌شود.»
هداياي لاينقطع ترامپ براي نتانياهو
رسانه‌هاي اسراييلي، با اشاره به رويكرد متفاوت دولت آينده امريكا نسبت به توافق هسته‌اي با ايران، معتقدند كه دولت ترامپ در روزهاي باقيمانده از حاكميتش بايد تا جايي كه مي‌تواند راه‌هاي كاهش فشار بر ايران و بازگشت دولت بعدي به برجام را مسدود كند. اين رسانه‌ها با اشاره به اقدام دولت باراك اوباما در راي ممتنع به قطعنامه محكوميت ساخت و ساز شهرك‌هاي غيرقانوني در كرانه باختري و عدم وتوي اين قطعنامه، در روزهايي كه دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور منتخب برگزيده شده و اوباما در حال تحويل قدرت بود، تاكيد مي‌كنند اگر دولت اوباما حق داشت كه با وجود آگاهي از مخالفت رييس‌جمهور منتخب با چنين سياستي، دست به محكوميت اسراييل بزند، حالا هم دولت ترامپ حق دارد، با وجود آگاهي از سياست‌هاي متفاوت دولتي بعدي، هر آنچه مي‌تواند براي فشار به ايران انجام دهد.
رافائل آهرن، خبرنگار روزنامه تايمز آو اسراييل در گزارشي در مورد مطالبات باقيمانده تل‌آويو از دولت ترامپ در روزهاي آخر تاكيد مي‌كند: «براي اسراييل، دولت ترامپ يك هديه لاينقطع بود، از خروج از برجام گرفته تا شناسايي [قدس اشغالي] به عنوان پايتخت [رژيم اشغالگر]، انتقال سفارت امريكا به [قدس اشغالي]، كاهش شديد كمك‌هاي بشردوستانه به فلسطينيان، به رسميت شناختن حاكميت در جولان [اشغالي]، به رسميت شناختن حاكميت بر شهرك‌هاي [غيرقانوني] در كرانه باختري و موافقت اصولي با ضميمه كردن آنها اقداماتي بود كه ترامپ براي اسراييلي‌ها انجام داد.» اين خبرنگار ادامه مي‌دهد: «حالا كه زمان رفتن ترامپ فرا رسيده است، دولت نتانياهو ديگر چه انتظاري مي‌تواند از ترامپ داشته باشد؟» او در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «در واقع انتظارات باقيمانده اسراييلي‌ها كم نيست و فهرست بلندبالايي از مطالبات وجود دارد كه انتظار دارند دولت ترامپ در آخرين دقايق عمرش برآورده كند. از جمله اين خواسته‌ها حمايت از ضميمه‌سازي كرانه باختري، افزايش قابل توجه در كمك‌هاي دفاعي به ويژه صدور مجوز فروش سلاح‌هاي پيشرفته، تحريم‌هاي سخت بيشتر عليه ايران و تشديد فشار بر كشورهاي عربي براي عادي‌سازي روابط با اسراييل است.» در همين راستا يك مقام ارشد دولت ترامپ روز دوشنبه به راديو عبري زبان كان گفته است: «ما براي مدت چهار سال انتخاب شديم، كار خودمان را شروع كرديم و قصد داريم كه تا آخرين دقيقه به كار ادامه دهيم. خيلي كارهاي ديگر در مورد اسراييل و براي اسراييل باقي مانده است و ما به كار روي آنها ادامه مي‌دهيم.» يوزي دايان، ژنرال بازنشسته ارتش اسراييل و نماينده كنست معتقد است كه اولويت اصلي نتانياهو بايد تلاش براي «دائمي» كردن تصميم ترامپ براي خروج از برجام باشد. اين مقام اسراييلي به تايمز آو اسراييل مي‌گويد: «بايد تا جايي كه مي‌توانيم ميخ عدم بازگشت دولت امريكا به توافق پيشين با ايران را محكم‌تر بكوبيم.»
فشار حداكثري : باخت يا برد؟
تحليلگران امريكايي در مورد نتايج سياست فشار حداكثري دولت دونالد ترامپ عليه ايران اختلاف نظر دارند. گروهي از مدافعان اين سياست كه حالا سياستمداران مطلوب‌شان را در حال عزيمت از كرسي قدرت مي‌بينند با دفاع از نتايج سياست فشار حداكثري، اين سياست را «يك فرصت براي دولت بايدن» ارزيابي مي‌كنند. مارك دوبوويتز، مدير انديشكده بنياد دفاع از دموكراسي‌ها كه تحت تحريم‌هاي مبارزه با تروريسم ايران قرار دارد، معتقد است كه تحريم‌هاي غيرهسته‌اي دولت ترامپ عليه ايران اين فرصت را براي دولت بايدن ايجاد كرده است كه بعد از اجراي سياستش براي بازگشت به برجام و برداشتن تحريم‌هاي هسته‌اي، تحريم‌هاي غيرهسته‌اي را همچنان پابرجا نگه دارد و برداشتن اين تحريم‌ها را به اهرم فشاري براي گرفتن امتيازهايي فراتر از برجام از ايرانيان تبديل كند. اما ايده پيروزي سياست فشار حداكثر، خارج از دايره طراحان و مدافعان هميشگي آن، حامي چنداني ندارد. دانيل دو پترس، پژوهشگر انديشكده «اولويت‌هاي دفاعي (Defense Priorities) » در يادداشتي براي بيزنس اينسايدر تاكيد مي‌كند كه استراتژي فشار حداكثري در رسيدن به هيچ يك از اهداف پيش‌بيني شده‌اش موفق نبوده است. به اعتقاد اين كارشناس امنيتي كه نه تنها اين سياست هيچ دستاوردي براي امريكا نداشته، بلكه موقعيت چين را در قبال ايران تقويت كرده و مناقشه ايران و امريكا را در آستانه يك جنگ فاجعه‌بار قرار داده است. به اعتقاد دو پترس دولت آينده امريكا بايد رويكرد واشنگتن را در قبال ايران تغيير دهد و در نخستين گام تنش‌هايي را كه در سه سال گذشته انباشته شده‌اند، حل و فصل كند. به اعتقاد اين تحليلگر، امريكا با توجه به قدرت بسيار بيشتري كه دارد مي‌تواند در حل مسائل پيش‌قدم شود. او همچنين معتقد است كه ايران و امريكا بايد تلاش كنند كه گفت‌وگويي جدي در مورد منافع مشترك‌شان آغاز كنند، چه گفت‌وگو در مورد مساله‌اي مانند مقابله با شيوع بيماري كرونا باشد، چه گفت‌وگو در مورد روش‌هاي كاهش احتمال درگيري ميان نيروهاي مسلح دو طرف در منطقه.